گیاهان دارویی در ایران دارای سابقه هزار ساله و تنوع گونه‌ای بالایی است به‌طوریکه در کشور حدود 1800 گونه گیاه بوم‌زار وجود دارد که برخی از آنها را در هیچ جای دنیا نمی‌توان پیدا کرد، به همین دلیل برای آن از سراسر دنیا متقاضی خاص وجود دارد. از سوی دیگر نیز به دلیل اینکه ایران یکی از پنج کشور شاخص دنیا از نظر تنوع گیاهی است چشم دنیا به ایران بوده تا بتوانند از این تنوع عظیم گیاهان دارویی برای تامین برخی از نیاز‌های خود در صنعت دارویی استفاده کنند.
تنوع گونه‌ای گیاهان دارویی در ایران بسیار زیاد است و پتانسیل بالقوه‌ای در کشت و صادرات این محصولات وجود دارد که استان فارس نیز بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده گیاهان دارویی در کشور محسوب می‌شود و در این استان ۱۹ واحد با ظرفیت سالانه ۲۲ هزار تن با اشتغال ۲۷۰ نفر در فرآوری گیاهان دارویی در میمند و داراب فعال هستند.
در میان گیاهان دارویی دارچین جایگاه بالایی داشته و پس از فلفل و زردچوبه یکی از پرمصرف‌ترین ادویه‌های معطر و مطبوع است.
دارچین گیاهی 2700 ساله و یکی از 8000 گونه گیاهی شناسایی و پرمصرف در کشور است که با توجه به طبیعت رشد آن در مناطق حاره‌ای، جنوب ایران یکی از خاستگاه‌های تولید این گیاه محسوب می‌شود.
دارچین درخت کوچکی به ارتفاع پنج تا هفت متر و همیشه سبز است و از تمام قسمت‌های آن بوی معطر و مطبوع استشمام می‌شود.
این درخت برگ‌هایی بیضوی دراز و نوک‌تیز دارد و گل‌های سفید رنگ آن که در فاصله ماه‌های بهمن تا اوایل فروردین ظاهر می‌شوند.
دارچین چگونه بدست می‌آید؟
تکثیر این درخت به سهولت با کاشتن دانه یا به طریقه قلمه زدن و خوابانیدن شاخه‌ای از درخت صورت می‌گیرد. بعد از دو سال که از کاشت درخت گذشت آن را از نزدیک زمین قطع کرده و در سال آینده شاخه‌هایی را که از کنار تنه اصلی رشد کرده بریده و پوسته آن را خارج کرده و بلافاصله خشک می‌کنند و سپس در قطعات ریز بریده و فروخته می‌شود.
دارچین پوست نوعی درخت است. این ادویه از پوست چند نوع درخت تهیه می شود که همگی متعلق به یک گروه هستند. بهترین نوع دارچین متعلق به سریلانکاست که بوی تندتر و طعم قوی‌تری دارد.
این گیاه به نام‌های دارسین، دارچین‌بری، سهرین، افیمونا، سلیخ و سلیخه، دارچین کایان، دارچین چین، دارچین سایگون، دارچین سیلان و قرفه نیز معروف و دارای طبع گرم و خشک است.
اندونزی و چین بزرگترین تولیدکنندگان دارچین
دارچین یکی از گونه‌های گیاهی شناخته شده در تمام جهان است و بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده آن کشور اندونزی است که مقام اول را در این زمینه دارد و بعد از آن کشور چین یکی دیگر از تولیدکنندگان موفق این گیاه است.
دارچین از قدیم‌الایام در دنیا استفاده می‌شود؛ به طوری که در مصر دارچین برای درمان امراض مختلف مصرف می‌شده است.
دارچین اولین کالای تجاری شناخته شده میان بازرگانان آسیا و اروپا
دارچین اولین و مهمترین ادویه‌ای است که به عنوان کالای تجاری میان بازرگانان آسیا و اروپا مبادله شده و تجار ونیزی کاملا بر داد و ستد آن نظارت می‌کردند.
بعد از آنکه در اواخر قرن 15 پرتغالی‌ها سریلانکا (سیلان) را کشف کردند و کنترل تجارت دارچین را گرفتند و توسط بریتانیایی‌ها در 1796 ادامه یافت.
پس از آن اهمیت تجارت دارچین کاهش یافت و در نتیجه تولید و کشت دارچین در مناطق دیگر شروع شد.
دارچین سیلان معروف‌ترین دارچین تجاری
دارچین سیلان درختچه‌ای است از نظر بلندی متوسط و همیشه سبز است که قسمت درونی پوست شاخه‌های جوان آن، دارچین مرغوب تجارتی معروف به دارچین سیلان است.
مرغوب‌ترین نوع دارچین سیلان را دارچین شیرین یا دارچین عسلی می‌نامند. تکثیر این درختچه از طریق کاشت بذر یا از طریق کاشت قلمه آن است که پوست شاخه‌های جدید را کنده و به صورت لوله دارچین در بازار عرضه می‌کنند.
قدیمی‌ترین نوع دارچین
دو گونه دارچین به نام دارچین سیلان و دارچین سایگون از قدیمی‌ترین ادویه‌های جهان هستند که از اعصار کهن مورد شناخت بشر بوده است و اسناد مکتوب تاریخ، قدمت آنها را به ۴۰-۳۰ قرن پیش می‌رساند.
از نظر کیفیت این دو نوع دارچین با هم یکسان نیستند ولی به علت شباهت زیادی که از نظر خواص و عطر باهم دارند.
دارچین یکی از پرمصرف‌ترین ادویه‌های معطر
دارچین بعد از فلفل و زردچوبه یکی از پرمصرف‌ترین ادویه‌های معطر و مطبوعی است که طعم آن ابتدا در دهان ملایم و کمی شیرین و بتدریج تند و سوزاننده می‌شود و بسیاری از خانواده‌ها کنجکاو هستند بدانند این گیاه چه خواص متمایزی دارد.
خواص دارچین
یکی از کارشناسان گیاهان دارویی با اشاره به اهمیت این گیاه و فواید آن برای سلامتی، آن را تقویت‌کننده کبد و معده عنوان کرد.
عزیزالله خیری گفت: دارچین اشتهاآور است و غذاهای سنگین را لطیف میکند. از قدیم مرسوم بوده که دارچین را به صورت چای دم کرده و قبل و بعد از غذا مینوشند.
وی با بیان اینکه دارچین نفس را باز و موجب آسانی تنفس می‌شود، اظهار کرد: این گیاه بسیار نشاط آور و جلادهنده قلب است؛ به طوری که دلهره و وسواس را از بین می‌برد.
این کارشناس خاطر نشان کرد: دارچین بوی بد دهان را از بین می‌برد، تنگی نفس و سرفههای خشک و بد را درمان میکند.
به گفته خیری مالیدن کوبیده دارچین با عسل، زخمهای چرکی را بهبود میبخشد و کک و مک صورت را از بین می‌برد.
وی ادامه داد: روغن دارچین سنگینی گوشت را از بین می‌برد و در صنعت داروسازی از اسانس دارچین و همین طور در طب سنتی ایران از عرق و عطر دارچین استفاده می‌شود.
صادرات هزار تنی گیاهان دارویی کشور
این درحالی است که با وجود داشتن اقلیم مناسب برای تولید گیاهان دارویی این امر مغفول مانده و سالانه فقط حدود یک هزار تن از انواع گیاهان دارویی صادر می‌شود.
به گفته حسینی، یکی از کارشناسان کشاورزی نوسان قیمت‌ها و نبود خریداران از مشکلات عمده کاشت گیاهان دارویی است لذا خرید تضمینی گیاهان دارویی می‌تواند باعث تشویق کشاورزان به کشت گیاهان دارویی شود.
وی روند کند اثرگذاری گیاهان دارویی نسبت به داروهای شیمیایی را از دلایل کم توجهی به گیاهان دارویی در پزشکی جدید دانست و ادامه داد: استفاده از گیاهان دارویی نیاز به فرهنگ سازی آموزش پزشکان و سرمایه گذاری در این بخش دارد.
فرخوی، مدیر یک باغ گیاه شناسی نیز درباره بررسی وضعیت صنعت گیاهان دارویی در کشور گفت: گیاهان دارویی فرآوری شده در صنعت داروسازی مصرف می‌شود و علیرغم اینکه عصاره بسیاری از داروهای فرآوری شده وارداتی را در کشور تولید و حتی صادر می‌کنیم در صنایع از محموله‌های وارداتی آنها استفاده می‌شود لذا توجه بیشتر به صنایع تبدیلی و توسعه جدی آن ضروری است.
بخش زیادی از صادرات ایران به کشور آلمان و کشورهای اروپایی است اما وضعیت بسته‌بندی این گیاهان نامناسب است به همین علت باید توجه بیشتری به بسته‌بندی گیاهان دارویی شود تا جایگاه این محصولات ایرانی در جهان که متقاضی زیادی دارد ارتقا یابد.
منبع : خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا
برگشت به بالا